ONDARE HISTORIKOA

GURE HERRIAREN NORTASUNA, GURE ABERASTASUN KOLEKTIBOAREN ITURRI

parallax background
 

ERREGE BIDEA

Erdi Aroan, Bizkaiko lehorreko komunikazio-bide nagusietako bat zen Errege Bidea. Bilbo eta Bermeo lotzen zituen, eta Busturitik igarotzen zen. Horren lekuko dira Errege Bidearen hiru bide-zatiak, Busturiko Madariaga dorrearen ondoan, Etxebarrin eta Kurtziganen ageri direnak, azken kasu horretan Sukarrietarekin mugan. Haren trazaduraren gainean eraiki zen Gernika-Lumotik Bermeora doan egungo errepidearen zatirik handiena. San Bartolomen, gurdibidearen bi aldeetan dauden Txakolin mahatsaren parrei dagokien balioa eman ondoren, galtzadaren zati bat birsortu ahal izan da.

 

SORBITUAGA-ARRIATARAKO
MENHIRRA

Añetu mendiaren hegoaldeko hegalean dago, Arriatara eta Sorbituaga baserrien artean. Hareharrizko bloke bat da, 2,12 m-ko altuera, 0,92 m-ko zabalera eta 0,25 m-ko lodiera dituena. Aurrez, aro megalitikoko “menhir” antropomorfoen esparruan kokatu zen, larreak mugatzeko balio zuen harrizko pieza gisa. Duela gutxi, “cromlech” edo harrespil gisa definitu da, lurrean zati bat sartutako harrien zirkulu gisa; erdian erraustutako gorputz baten errautsak hartzen zituen. Euskal Herrian, “baratz” izena ere eman zaie, eta Burdin Aroaren hasieran eta Brontze Aroaren amaieran kokatu izan dira.

Larragoko karobia

Karea ekoizteko labe hau, duela gutxi berreskuratu dena eta nahiko ondo gorde dena, ondare-elementu historiko materiala da, eta baserriaren kudeaketaren (bizitoki gisa) eta hango nekazaritza- eta abeltzaintza-jardueraren lekuko da; izan ere, kare bizia erabiltzen zen fatxadak zuritzeko, ukuiluak garbitzeko, intsektuak eta zuhaitz-enborretako gainerako zomorroak uxatzeko eta, beraz, fruituak babesteko… Oinplano zirkularra du, lau bat metroko diametrokoa, eta beste horrenbeste metroko altuera du. Sarrerako ateak eta alboko horma-hobiak ere hor jarraitzen dute.
 

Larrazabale karobia

Hareharria kiskaliz karea egiteko labe hau, karobi gehienak bezala, substratu litologikoan dago zulatuta, eta harlangaitz-horma batek estaltzen du. Sarrerako ateak eta alboko horma-hobia gorde dira, partzialki bada ere.

Itxas Begi haztegia

Sukarrietarekiko mugan dago Itxas Begi haztegia. 1930eko hamarkadako azpiegitura hau itsaskien haztegi zahar eta bitxi bat da, bere ezaugarriei eta tipologiari eutsiz duela gutxi zaharberritu dena. Uraren maila mareen araberakoa da, eta badu uhate-sistema bat ere, urak erregulatzeko.